Σκόρπιες σκέψεις για τη θρησκεία

  

του Δημήτρη Πειρούνη

Χαιρετισμοί, η “Έλευσις της Κάτω Σιαγώνας του Τιμίου Προδρόμου” και  κάποιες Σκόρπιες Σκέψεις για τη Θρησκεία

Είναι Παρασκευή, Μεγάλη Τεσσαρακοστή, Χαιρετισμοί του “Ακάθιστου Ύμνου” στον Άγιο Πέτρο.
Το εκκλησίασμα πυκνό -βδομάδα νηστείας-.
Ανάμεσα τους, στις πρώτες σειρές, μια γυναίκα μεγάλης ηλικίας αγκαλιά με ένα μικρό -κάθονται κοντά στην μητέρα μου-.
Από τους ψαλτάδες ο ήχος έρχεται δυνατός, επίμονος, -από την συχνά επαναλαμβανόμενη λέξη “χαίρε” -και “χαίρε” και “χαίρε”- καθώς ψάλλουν για την ζωή της Παναγίας και την ενανθρώπιση του Ιησού.
Γυρίζω να δω. Το παιδάκι πρέπει να είναι άρρωστο. Η γυναίκα που το κρατά έχει την μορφή της καρτερίας. Αδιάκριτα αντιλαμβάνομαι ότι κάτι ψελλίζει, μάλλον ψάλλει. Περί υγείας.
Για μια στιγμή μου περνά αυτόματα η σκέψη από το μυαλό ότι το κάνει επιδεικτικά, για τις τηλεοράσεις, για τα “νούμερα” της επόμενης ημέρας, για εμάς, το λοιπό εκκλησίασμα. Να τη δούμε.
Όμως όχι, ψάχνει πραγματικά για παρηγορία. Για καταφύγιο.


Και μετά θυμήθηκα τον Χριστόδουλο, και τη σχέση του με την κοινωνία. Τι αναγνωρίστηκε στο πρόσωπο του που δεν υπήρχε αλλού; Ίσως ότι μας προσκαλούσε να κοινωνήσουμε την πνευματικότητα μέσα στα πλαίσια της παράδοσης της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας χωρίς να καταργήσουμε εαυτούς, ακόμα και με το σκουλαρίκι.
Ποια είναι η φύση της σχέσης της θρησκείας με τον απλό άνθρωπο;
Ποια είναι η φύση της σχέσης του κλήρου με τον απλό άνθρωπο; είναι συνοδοιπόροι στην ανακάλυψη της πνευματικότητας; είναι σύμμαχοι; είναι αντίπαλοι σε αυτό το δικαίωμα; έχουν το ιερό μονοπώλιο; και τί σχέση έχει η πνευματικότητα με τον θρησκευτικό φονταμενταλισμό;
Και τέλος πώς θα πρέπει να προσδιορίζεται και να προσεγγίζεται αυτό το δικαίωμα στη πνευματικότητα;
Η ζωή μας δεν είναι άδεια από ερωτήματα θρησκευτικής φύσεως, και η ανάγκη για παρηγορία και συγκεκριμένα θρησκευτική παρηγορία είναι πολύ δυνατή, καθώς η απόγνωση είναι εγγενής στην ανθρώπινη μοίρα ταυτισμένη με το αναπόφευκτο τέλος της ύπαρξης και το τέλος των αγαπημένων μας προσώπων.
Δεν αρκεί το φως της επιστημονικής ανακάλυψης για να εξαφανίσει τις θρησκείες, καθώς το δέος και το μυστήριο είναι εγγενή στη ζωή. Είναι ταπεινωτικό να θεωρούμε ότι οι χαρές, οι λύπες, οι αναμνήσεις και οι φιλοδοξίες, η αίσθηση της ελεύθερης βούλησης δεν είναι στην πραγματικότητα παρά η συμπεριφορά μιας τεράστιας συνάθροισης νευρικών κυττάρων και των μορίων που συνδέονται με αυτά.
Ωστόσο ο άνθρωπος αναγκάζεται να αγγίζει ανεπεξέργαστα υπαρξιακά ζητήματα όταν έλθει αντιμέτωπος με θεμελιακά ζητήματα ζωής και θανάτου, όταν αντιμετωπίσει το πεπερασμένο της ύπαρξης και συναντηθεί με την απώλεια και την θνητότητα του.
Η αναμέτρηση με τα δεδομένα της ύπαρξης μας, την αδυναμία και την σχετικότητα και την υποκειμενικότητα της, τις προσδοκίες, τις επιθυμίες, τις ανάγκες, τις φιλοδοξίες, τις δυνατότητες, τις διαψεύσεις, τις επιβεβαιώσεις, αλλά και την θέση μας μέσα στο σύμπαν (που βρισκόμαστε στο σύμπαν και τί αντιπροσωπεύουμε) μας σπρώχνει στην ανάγκη να εντοπίσουμε μια σταθερή αλήθεια.
Κάθε άνθρωπος έχει νιώσει το άγχος της ύπαρξης, τις σκέψεις γύρω από την έλλειψη νοήματος, την διαπίστωση για τη θεμελιώδη έλλειψη δομής στην ύπαρξη -δεν μας προμήθευσαν ένα εγχειρίδιο με οδηγίες χρήσης-, το άγχος για την ελευθερία που βιώνει, (πού και πώς είναι καλύτερα να την επενδύσει) και μερικές φορές την βαθύτερη μοναξιά της  έλλειψης κατανόησης μας από τους τρίτους και την βαθύτερη μοναξιά της προσωπικής μας διαδρομής.

Όμως έχει σχέση η θρησκευτική πνευματικότητα ή η ανάγκη για παρηγορία με φαινόμενα όπως το διαφημιζόμενο “μοναδικό γεγονός για την πόλη μας – ΕΛΕΥΣΙΣ ΙΕΡΟΥ ΛΕΙΨΑΝΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ (ΚΑΤΩ ΣΙΑΓΩΝΑ)”; Για ποιες πνευματικές ανάγκες γίνεται; μας προσκαλεί να κοινωνήσουμε ποια πνευματικότητα; αν αυτά είναι τα πλαίσια της παράδοσης της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας σίγουρα δεν πρέπει να υπάρχουν μόνο αυτά. Υπάρχουν σίγουρα και άλλα[*].
Για μένα αυτά τα φαινόμενα είναι μια απλή ένδειξη, μια σαφέστατη απόδειξη ότι οι θρησκευτικοί θεσμοί συχνά παρασύρονται, άλλοτε εστιάζουν σε παράταιρα πράγματα, άλλοτε περιορίζουν την σκέψη και το είδος των προβλημάτων που επιτρέπεται να εξετασθούν από την κοινωνία και άλλοτε “εμπορεύονται” με κράχτες ευλαβική προσκύνηση και τίμια λείψανα.
Καθώς οι ψαλτάδες ψάλλουν τον Ακάθιστο Ύμνο για την ζωή της Παναγίας και την ενανθρώπιση του Ιησού κάποιοι ακουμπούν ευλαβικά στην πίστη τους αναζητώντας παρηγορία, και κάποιοι άλλοι απλά σφάλλουν. Αν όχι για την Ελληνορθόδοξη παράδοση που υπηρετούν, τότε τουλάχιστον για την αισθητική της αφίσας τους και τα μηνύματα που εκπέμπει.
[*] ΣΗΜΕΙΩΣΗ Ο Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ) αναφέρει: “Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς».







όησης μας από τους τρίτους και την βαθύτερη μοναξιά της προσωπικής μας διαδρομής.